19. Yüzyılda Osmanlı Toplumunda Aşiretler ve Hukuk: Urfa Örneği

Özet

Aşiretler, kendi aralarında asayiş ve düzeni sağlamak, konargöçer hayatta karşılaştıkları sorunların üstesinden gelmek, diğer aşiretlerle ve devletle olan ilişkilerini düzenlemek gayesiyle genellikle şer’i hukuka ve merkezi idarenin koyduğu yazılı kanunlara ters düşmeden bazı sözlü kurallar benimsemişlerdir. Töre olarak da adlandırılan bu sözlü kurallar kaynağını aşiretlerin örf ve adetlerinden almaktadır. Töreler idari, ekonomik, hukuki ve sosyal alanlarda birçok düzenlemeyi kapsamaktadır. Bu araştırmada 19. yüzyılda Urfa sancağındaki aşiretlerin evlenme, boşanma, miras, borç, yağma ve gasp gibi konularda uyguladığı sözlü ve yazılı kurallar üzerinde durulacaktır. Araştırmada Osmanlı arşiv belgeleri, şer‘iyye sicilleri, salnameler ve araştırma-inceleme eserlerde aşiretlerin gelenek ve görenekleriyle ilgili bölümler tespit edilmiş, bu bölümler dikkatli bir şekilde çözümlendikten sonra analiz edilerek bilim dünyasının hizmetine sunulmuştur.